Kapituła nagrody Orła Wprost wyróżniła Rzecznika Praw Rodziny za popularyzację edukacji domowej. Czym jest dla Pana to wyróżnienie?

Krzysztof Słoniewski, Rzecznik Praw Rodziny Pawła i Marzeny Zakrzewskich: Jest sygnałem, że edukacja domowa, jako wciąż mniejszościowa forma kształcenia, jest coraz bardziej rozpoznawalna. Czuję też, że nasz wspólny wysiłek, reprezentowanego przeze mnie Rzecznika Praw Rodziny ruchu Marzeny i Pawła Zakrzewskich (www.rpr.edu.pl), został dostrzeżony i doceniony. Dla całego naszego środowiska edukacji spersonalizowanej ta nagroda znaczy niezwykle dużo. To dodatkowy zastrzyk motywacji do dalszego działania.

Trzeba przyznać, że „konkurencja” z obszaru kultury i edukacji była duża

Cieszy, że mogliśmy stanąć obok tak uznanych ośrodków kultury i edukacji jak: Muzeum Pałac w Rogalinie, Polski Teatr Tańca, Akademia Nauk Stosowanych, Teatr Muzyczny, Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej oraz Wyższa Szkoła Kadr Menadżerskich. Obecność takich osób jak parlamentarzysta, sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Szymon Szynkowski vel Sęk również podnosi prestiż i rangę gali wręczenia nagród Orłów Wprost.

Instytucje kulturalne i oświatowe były na tej gali licznie reprezentowane

To budujące, że ten rodzaj aktywności jest w regionie doceniany. Mamy takie czasy, że kultura i edukacja stają się coraz istotniejsze dla funkcjonowania społeczeństw. Są niezbędne dla zachowania tożsamości oraz dalszego, pomyślnego rozwoju. Globalizacja wymusza standaryzację w wielu obszarach co ułatwia międzynarodową współpracę. Z drugiej strony zmniejsza identyfikację ze społecznościami, z których się wywodzimy. Należy podejmować starania o zachowanie naszego dziedzictwa. Między innymi temu sprzyja edukacja w rodzinie oraz Rzecznik Praw Rodziny Pawła i Marzeny Zakrzewskich. Wpływ dobrego wykształcenia na dobrobyt jednostki oraz społeczeństwa jest znany od dawna.

Edukacja domowa zdaje się, jak żadna inna aktywność społeczna, potrafi skupić sympatyków z różnych opcji politycznych

Zeszłoroczne zmiany legislacyjne w obszarze prawa oświatowego zwane potocznie „Ustawą Zakrzewskich”, ułatwiające korzystanie z edukacji domowej, znalazły uznanie i zyskały poparcie prawie wszystkich posłów. To uczeń z rodzicami decydują o wszystkim. Mogą na przykład wybierać materiały do nauki, czas, formę oraz miejsce tej nauki. Przy takim podejściu każdy uczeń może być sobą. Ta akceptacja dla różnorodności uruchamia pokłady motywacji u uczniów. To powoduje, że w tej formule wspaniale odnajdują się dzieci i rodzice z przeróżnymi i preferencjami politycznymi.

Powinniśmy według Pana zrezygnować z tradycyjnego modelu nauczania i oprzeć się wyłącznie na edukacji domowej?

Jesteśmy za wolnością wyboru formy edukacji dla własnych dzieci. Zazwyczaj to rodzice znają dzieci najlepiej. Dodatkowo silna więź emocjonalna generuje gotowość do olbrzymiego zaangażowania. I właśnie to osobiste zaangażowanie rodziców w edukację dzieci jest główną przyczyną sukcesów w tej formie nauki. Odbierając rodzicom możliwość wyboru odbierzemy im zarazem część motywacji i związanego z tym zaangażowania. Przełoży się to na mniej efektywne nauczanie i wychowanie dzieci. Rodzice, i starsze dzieci też, potrzebują czuć, że to ich własna decyzja o przejściu na nauczanie w rodzinie. Więź emocjonalna z procesem edukacji oraz z dzieckiem (uczniem) jest niezbędna do zbudowania długoterminowego zaangażowania rodziców w tenże projekt.

Stworzyliście potężny ruch. Pan jako rzecznik reprezentuje przynajmniej kilkaset rodzin

Współczesnymi pionierami i popularyzatorami edukacji domowej w Polsce było małżeństwo Pawła i Marzeny Zakrzewskich. Głównie dzięki ich zabiegom doszło do wymienionej wyżej zmiany w prawie oświatowym, czyli „Ustawie Zakrzewskich”. Od blisko dwóch dekad promują ideę edukacji domowej. Przez ten cały czas zabiegają o zrozumienie oraz przychylność polityków dla tej formy nauki. Zależy im, aby rodzice mieli łatwość przejścia na edukację domową oraz późniejszego w niej funkcjonowania. Sami są rodzicami. Posiadają 12 dzieci i wszystkie uczą się w edukacji domowej. Znają więc doskonale, z autopsji, potrzeby rodziców i dzieci w tej formule nauki. Prowadzili nowatorską sieć placówek oświatowych. Wyprzedzali w dużym stopniu swoje czasy. I zapłacili za to wysoką cenę. Dzieło ich życia zniszczono, a oni sami stali się celem wielu ataków. W ich obronę zaangażowało się ponad 270 parlamentarzystów ze wszystkich opcji politycznych. Zmagania te dały efekt w postaci rozstrzygniętych ponad setki spraw na korzyść edukacji domowej.

Edukacja domowa bywa postrzegana jako zarezerwowana dla zamożnych rodzin, które stać na guwernantki

Taki obraz edukacji domowej jest rozpowszechniany często w filmach. Ten historyczny obraz jest prawdziwy, ale niekompletny. Edukacja domowa nawet w odległych czasach była obecna w wielu polskich rodzinach. Czasem z konieczności. Działo się tak kiedy system oświatowy był jeszcze słabo rozwinięty i większość ciężaru kształcenia społeczeństwa była realizowana wewnątrz rodziny. Na przykład rodzice uczyli dzieci swojego zawodu. W późniejszym okresie edukacja domowa była wybierana jako bardziej spersonalizowana i gwarantująca lepsze wyniki. Status materialny rodziny decydował czy może sobie pozwolić na zatrudnienie nauczycieli dla swoich dzieci. Dzisiaj przejście na nauczanie w rodzinie jest najczęściej determinowane chęcią zapewnienia swoim dzieciom wysokiej jakości edukacji wspartej o wyznawane wartości. Dostępność wiedzy jest bardzo duża. A koszty jej pozyskania są niewysokie. Największym wyzwaniem jest jej selekcja i wybór oraz zbudowanie u dziecka motywacji. I tutaj największą rolę odgrywają rodzice. Swoim zaangażowaniem mogą doprowadzić do sytuacji, gdzie ich dziecko rozwija się szybciej i odnosi większe sukcesy niż u dzieci z zamożnych rodzin. I ma większe szanse na bycie szczęśliwym. Przecież to pozytywne emocje i czas spędzony razem z bliskimi nam osobami w największym stopniu decydują o poczuciu bycia szczęśliwymi.

Wielu osobom akcent na wartości w edukacji wydaje się taki staroświecki

Wartości są kluczowe dla późniejszego wykorzystania zdobytej wiedzy. Można z niej skorzystać w sposób samolubny. Można też się realizować z poszanowaniem i dla dobra społeczności, z której się wyrosło. Bardzo ważna jest w tym wypadku umiejętność współpracy. Jako rodzice chcemy przede wszystkim, aby nasze dzieci były szczęśliwe. I temu celowi służy kompleksowe postrzeganie ich rozwoju. Niektóre z tych aspektów zdecydowanie łatwiej kształtować w rodzinie. W edukacji domowej wykorzystujemy każdą chwilę spędzoną z dzieckiem do jego kształtowania i edukacji. Duże znaczenie dla rozwoju dziecka ma możliwość obserwowania postaw rodziców.

Przy odbieraniu nagrody wszedł Pan na scenę w towarzystwie młodych ludzi. Kim oni są?

Ci młodzi ludzie są uczniami edukacji domowej. Można powiedzieć, że są żywym dowodem na skuteczność nauczania w rodzinie. Alicja to tegoroczna maturzystka. Jednocześnie wyczynowa szachistka. Posiada dwie normy mistrzowskie. Trzykrotnie zakwalifikowała się do reprezentacji Polski na mistrzostwa Europy. Jakub jest olimpijczykiem z matematyki. Na Olimpiadzie Matematycznej Juniorów znalazł się wśród 25 uczniów z najwyższym wynikiem w Polsce. Uprawia również wyczynowo boks odnosząc w nim wiele sukcesów. Edukacja spersonalizowana umożliwiła im połączenie nauki z rozwojem pasji i zainteresowań sportowych. Razem z innymi uczniami stworzyli w szkole drużynę debatancką. Z powodzeniem startują w turniejach debat oxfordzkich. Są również szczęśliwi i spełnieni. Czują, że mogą się w pełni rozwijać. Z tego powodu sami, kiedy tylko mają ku temu okazję, promują edukacje domową. Ich naturalne, prospołeczne zaangażowanie jest kolejnym dowodem na prawidłowość funkcjonowania edukacji domowej.

To Pańskie dzieci?

(śmiech) Tak. Jak widać wykorzystujemy każdą okazję by spędzić czas razem i czegoś się nauczyć. I wspieramy się wzajemnie.

Co można byłoby określić kwintesencją edukacji domowej?

Wolność wyboru. Zaangażowanie rodziców. Odpowiedzialność za edukację i wychowanie dziecka. Dziękuję kapitule Orłów Wprost za docenienie działalności Rzecznika Praw Rodziny Pawła i Marzeny Zakrzewskich. To istotne wyróżnienie dla całego naszego środowiska.